Dúnyadaǵı hár bir mámleket, óziniń xalqı hám onıń jasaw jaǵdayı boyınsha isenimli maǵlıwmatqa iye bolıw maqsetinde málim bir belgilengen dáwirlerde xalıqtı dizimnen ótkeredi. Kópshilik mámleketlerde xalıqtı dizimge alıw hár bes yamasa on jılda ámelge asıriladı.
Házirde kóplegen rawajlanǵan mámleketlerde xalıqtı ortasha hár on jılda keminde bir ret dizimnen ótkerilmekte. Xalıq aralıq ámeliyat sonday! Al bizde qanday? Ózbekstan aymaǵında birinshi márte xalıqtı dizimge alıw ilajı 1897-jılda ámelge asırılǵan. Sonnan keyin 1926, 1939, 1959, 1970, 1980 jıllarda xalıq dizimge alınǵan. Bul ilaj sońǵı ret 1989 jılda ótkerilip, sol waqıtta Ózbekstan Respublikası xalqı 19,7 million, al Qaraqalpaqstan Respublikası xalqı 1,2 milliondı quraǵan.
Birlesken Milletler Shólkemi 2015- jıl 10 - iyunda "2020-jılda xalıq hám úy-jay fondını dizimge alıw boyınsha principler hám usınıslar" rezolyuciyasını qabılladı. Oǵan kóre, BMSHǵa aǵza mámleketlikler usı 10 jıllıq raundda keminde bir márte xalıq hám turaq-jay fondın dizimge alıwdı ótkeriwi belgilep qoyıldı. Házirde ǴMDA mámleketleriniń kópshiliginde xalıqtı dizimge alıw jumısları juwmaqlandı.
Ózbekstanda da xalıqtı dizimge alıwǵa tayarlıq jumısları baslap jiberilgen. Usı maqsette 2024-jıl 4-mart kúngi PQ-114 sanlı Prezident qararınıń qosımshasına muwapıq Ózbekstan Respublikasında xalıqtı dizimge alıw ilajı 2025-2026-jıllarda ótkeriliwi rejelestirilmekte