Dúnyadaǵı hár bir mámleket, óziniń xalqı hám onıń jasaw jaǵdayı boyınsha isenimli maǵlıwmatqa iye bolıw maqsetinde málim bir belgilengen dáwirlerde xalıqtı dizimnen ótkeredi. Kópshilik mámleketlerde xalıqtı dizimge alıw hár bes yamasa on jılda ámelge asıriladı.
Házirde kóplegen rawajlanǵan mámleketlerde xalıqtı ortasha hár on jılda keminde bir ret dizimnen ótkerilmekte. Xalıq aralıq ámeliyat sonday! Al bizde qanday? Ózbekstan aymaǵında birinshi márte xalıqtı dizimge alıw ilajı 1897-jılda ámelge asırılǵan. Sonnan keyin 1926, 1939, 1959, 1970, 1980 jıllarda xalıq dizimge alınǵan. Bul ilaj sońǵı ret 1989 jılda ótkerilip, sol waqıtta Ózbekstan Respublikası xalqı 19,7 million, al Qaraqalpaqstan Respublikası xalqı 1,2 milliondı quraǵan.
Birlesken Milletler Shólkemi 2015- jıl 10 - iyunda "2020-jılda xalıq hám úy-jay fondını dizimge alıw boyınsha principler hám usınıslar" rezolyuciyasını qabılladı. Oǵan kóre, BMSHǵa aǵza mámleketlikler usı 10 jıllıq raundda keminde bir márte xalıq hám turaq-jay fondın dizimge alıwdı ótkeriwi belgilep qoyıldı. Házirde ǴMDA mámleketleriniń kópshiliginde xalıqtı dizimge alıw jumısları juwmaqlandı.
Ózbekstanda da xalıqtı dizimge alıwǵa tayarlıq jumısları baslap jiberilgen. Buǵan
2020-jıl 16-mart kúni qabıl etilgen "Xalıqtı dizimge alıw haqqında"ǵı Ózbekstan Respublikasınıń Nızamı buǵan baylanıslı huqıqıy tiykar bolıp xizmet etip atır.
Al, respublikamızda xalıqtı dizimge alıw bizge ne beredi?
Birinshi náwbette, xalıqtıń anıq sanı, jası, jınsı, puqaralıǵı, milliy quramı (barlıq elatlı punktleri boyınsha), shańaraq jaǵdayı, maǵlıwmatı, kásipi, turaq-jay menen támiyinlengenlik dárejesi, jasaw sharayatları, miynet resursları, bándligi, dáramat dárekleri sıyaqlı maǵlıwmatlar tolıq toplandı. Toplanǵan kórsetkishler arqalı xalıq jan basına tuwrı keletuǵın makroekonomikalıq kórsetkishler esaplanadı.
Óz gezeginde, respublika hám aymaqlardı sociallıq-ekonomikalıq rawajlandırıw, jańa jumıs orınların jaratıw, áyeller hám balalar salamatlıǵın jaqsılaw hám shańaraqlarǵa járdem kórsetiw boyınsha dástúrlerdi mánzilli islep shıǵıw múmkinshiligi jaratıladı. Bunnan tısqarı, migratsiyasi tuwrısında anıq maǵlıwmatlar qáliplestiredi.
Mısalı, elatlı punktleri infrastrukturasın jaqsılaw, miynet resurslarınan paydalanıw hám jaylastırıw boyınsha qısqa, orta hám uzaq múddetli prognozlar, dástúrlerdi islep shıǵıwda bul maǵlıwmatlar qol keledi.
Mámleketimiz rawajlanıwı jolında ámelge asırılıp atırǵan reformalar insan qadrini kótermelew, xalıq dáramatların asırıw hám olarǵa múnásip turmıs sharayatların jaratılıwma qaratılǵan bir waqıtta, xalıqtıń ámeldegi esabı boyınsha ámeldegi maǵlıwmatlar xalıq sanı, jasaw sharayatı, maǵlıwmatı, bandligi, jas-jınıs quramı, millet quramı, respublika aymaǵında xalıqtıń jaylasıwı hám basqa social-demografik ayriqshalıqlar tuwrısında anıq juwmaq hám analizler etiwge jetkiliklishe múmkinshilik bermey atır.
Sol sebepli de Prezidentimizdıń tiyisli Biyligi hám Húkimet qararlarına muwapıq respublikamızda xalıqtı dizimge alıwǵa puqta tayarlanıw ústinde sistemalı jumıslar ámelge asırıp barılmaqta. Xalıqtı dizimge alıwdı jáne bir zárúrli tárepi. Oǵan tayarlanıw processlerinde aymaqlardıń kartaları jańalanadı, máhellelerde ámeldegi atalmaǵan kósheler ataladı, elatlı punktlerindegi xalıq jasap atırǵan turaq hám naturaq jaylar dizimi qáliplestiriledi, nomerlenbegen jaylar nomerlenedi.
Anıqlaw aytqanda, turaq hám noturaq jaylardıń anıq sanı, jaǵdayı, paydalanılmay jatqan yamasa múddetin tawısqan imaratlardı belgilep alıw menen tiyisli aymaqlarda turaq-jay, sanaat obiektlerin qurıw hám remontlaw máselelerine aydınlıq kirgiziw múmkin boladı. Bir sóz benen aytqanda, respublikanıń jańa jetilisken kadastr kartası jaratıladı.
Málimleme xızmeti